Τάσος Λειβαδίτης
- Thread starter Φαροφύλακας
- Start date
Καθόλου. Αλλά αν δεν είσαι στρατευμένος, εάν το 99% (ναι τόσο!) των ποιημάτων σου δεν έχει καν πολιτική, πόσο μάλλον κομματική, χροιά και για δυο τρία ποιήματα με πολιτικές αναφορές (και σε καμιά περίπτωση στρατευμένα) που έγραψες στα ξεκινήματά σου, άνθρωποι έξω από την ζωή σου σου φορτώσαν το όνομα, τότε ναι, είναι ρετσινιά.
Γι' αυτό ακριβώς, τελικά, κι οι άνθρωποι θα έπρεπε μόνοι τους να έχουν το δικαίωμα στους χαρακτηρισμούς που θα φέρουν.
Αλλά είπαμε, ας παλέψουμε με σθένος και πάθος να τον κρατήσουμε "στρατευμένο" σε έναν στρατό που δεν εντάχτηκε και σε μια μάχη την οποία ποτέ δεν έδωσε γιατί.. έτσι μας αρέσει. Έτσι τον θέλουμε εμείς, βρε αδερφέ.
Γι' αυτό ακριβώς, τελικά, κι οι άνθρωποι θα έπρεπε μόνοι τους να έχουν το δικαίωμα στους χαρακτηρισμούς που θα φέρουν.
Κι ιδού η τεράστια υπερβολή για έναν άνθρωπο που το 99% της ποίησής του δεν έχει να κάνει όχι απλά με κόμματα, αλλά ούτε καν με πολιτική.
Αλλά είπαμε, ας παλέψουμε με σθένος και πάθος να τον κρατήσουμε "στρατευμένο" σε έναν στρατό που δεν εντάχτηκε και σε μια μάχη την οποία ποτέ δεν έδωσε γιατί.. έτσι μας αρέσει. Έτσι τον θέλουμε εμείς, βρε αδερφέ.
;;;;;;;Η στρατευση ΔΕΝ ταυτιζεται με τον κομματισμο:
Ειναι ξεκαθαρο οτι αναφερομαι στην πρωτη περιοδο& τονισα τη στροφη του μετεπειτα!Μαλλον δεν ενδιαφερονται ολοι να κατανοησουν τι γραφει ο συνομιλητης!Γιατι ετσι τους αρεσει!
Το παρελθον κ οι σαφεστατες αναφορες του αλλωτε διωκωμενου Λειβαδιτη σε πλαισιο τοσο εχθρικο,για οποιον κατανοει απιτρεπουν αυτον το χαρακτηρισμο!
Σε μια εποχη ψυχροπολεμικη κ ταραγμενη οπου οι Αριστεροι κατηγορουνταν οτι εξυπηρετουν τα συμφεροντα της Σοβιετικης Ενωσης κ διωκονταν,το να εξαρεις τα παθη του σοβιετικου στρατου με συγχωρειτε ειναι ευθεια πολιτικη θεση
Το ιδιο κ η συνταξη σου με τα απελευθερωτικς κινηματα της εποχης σ η η ονομαστικη αναφορε σε εκτελεσθεντες σε χρονια αντικομμουνιστικης υστεριας!
Το να φιμωνεται ενα ποιημα σου δια του νομου υπογραμμιζει το πολιτικο βαρος!Οπως ο αντιμιλιταρισμος και η απεχθεια στις υπαρχουσες καταδυναστευτικες εξουσιες που σκιαγραφουνται ως αιμοδιψεις!!!Ενα-ενα σας τα ανεφερα παραπανω τι αλλο να πω;
Δεν ειναι ο Μπρεχτ φυσικα,εινσι πιο λυρικος κ σαφεστατα οχι κομματικος ωστοσο υπαρχει πολιτικοποιηση που φωναζει και ειναι αβυσσαλεα η διαφορα με την εσωστρεφηωκ ενδοσκοπικη φυση της ποιησης του αργοτερα!!!
Για οποιον τν εχει διαβασει σε βαθος ειναι σαφη ολα αυτα& κ απο τις ρετσινιές προτιμω τις...ρετσίνες τετοια γιορτινη μερα!
Μιλωντας για την πρωτη περιπου δεκαετια της ποιησης Λειβαδιτη:Δεν ειναι στρατευμενη γιατι μου αρεσει -μου αρεσει γιατι ειναι στρατευμενη!!Δεν ηξερα οτι το να αγωνιζεσαι μεσω της ποιησης σου για τ δικαιο των λαων εινσι ρετσινια...
Διατσεντα μου καλη ωραια οσα γραφεις,αλλα ,ο κομματισμος και η γραφικοτητα ειναι οροι που χρησιμοποιεις εσυ-ξεκαθαρισα οτι ουδεμια σχεση εχουν με τΛειβαδιτη&τον τροπο που τν παρουσιασα εγω!!!
Ειναι ξεκαθαρο οτι αναφερομαι στην πρωτη περιοδο& τονισα τη στροφη του μετεπειτα!Μαλλον δεν ενδιαφερονται ολοι να κατανοησουν τι γραφει ο συνομιλητης!Γιατι ετσι τους αρεσει!
Το παρελθον κ οι σαφεστατες αναφορες του αλλωτε διωκωμενου Λειβαδιτη σε πλαισιο τοσο εχθρικο,για οποιον κατανοει απιτρεπουν αυτον το χαρακτηρισμο!
Σε μια εποχη ψυχροπολεμικη κ ταραγμενη οπου οι Αριστεροι κατηγορουνταν οτι εξυπηρετουν τα συμφεροντα της Σοβιετικης Ενωσης κ διωκονταν,το να εξαρεις τα παθη του σοβιετικου στρατου με συγχωρειτε ειναι ευθεια πολιτικη θεση
Το ιδιο κ η συνταξη σου με τα απελευθερωτικς κινηματα της εποχης σ η η ονομαστικη αναφορε σε εκτελεσθεντες σε χρονια αντικομμουνιστικης υστεριας!
Το να φιμωνεται ενα ποιημα σου δια του νομου υπογραμμιζει το πολιτικο βαρος!Οπως ο αντιμιλιταρισμος και η απεχθεια στις υπαρχουσες καταδυναστευτικες εξουσιες που σκιαγραφουνται ως αιμοδιψεις!!!Ενα-ενα σας τα ανεφερα παραπανω τι αλλο να πω;
Δεν ειναι ο Μπρεχτ φυσικα,εινσι πιο λυρικος κ σαφεστατα οχι κομματικος ωστοσο υπαρχει πολιτικοποιηση που φωναζει και ειναι αβυσσαλεα η διαφορα με την εσωστρεφηωκ ενδοσκοπικη φυση της ποιησης του αργοτερα!!!
Για οποιον τν εχει διαβασει σε βαθος ειναι σαφη ολα αυτα& κ απο τις ρετσινιές προτιμω τις...ρετσίνες τετοια γιορτινη μερα!
Μιλωντας για την πρωτη περιπου δεκαετια της ποιησης Λειβαδιτη:Δεν ειναι στρατευμενη γιατι μου αρεσει -μου αρεσει γιατι ειναι στρατευμενη!!Δεν ηξερα οτι το να αγωνιζεσαι μεσω της ποιησης σου για τ δικαιο των λαων εινσι ρετσινια...
Διατσεντα μου καλη ωραια οσα γραφεις,αλλα ,ο κομματισμος και η γραφικοτητα ειναι οροι που χρησιμοποιεις εσυ-ξεκαθαρισα οτι ουδεμια σχεση εχουν με τΛειβαδιτη&τον τροπο που τν παρουσιασα εγω!!!
Last edited:
Φαντίνα, συχώρεσέ με αν φάνηκε ότι εννοούσα εσένα. Καθόλου. Είχα κατα νου περιπτώσεις όπως ο Ρίτσος. Αλλά κι αυτός έτσι διάλεξε. Δεν μειώνει το έργο του στο σύνολό του.
Και να πω και κάτι ακόμα. Δεν πιστεύω στην ουδέτερη Τέχνη. Αλλά ούτε και στην Τέχνη της προπαγάνδας. Ουδέτερη Τέχνη=καμουφλαρισμένη Τέχνη κατά την άποψή μου αλλά εδώ πάμε σε άλλο θέμα. Καλημέρα πάλι.
Και να πω και κάτι ακόμα. Δεν πιστεύω στην ουδέτερη Τέχνη. Αλλά ούτε και στην Τέχνη της προπαγάνδας. Ουδέτερη Τέχνη=καμουφλαρισμένη Τέχνη κατά την άποψή μου αλλά εδώ πάμε σε άλλο θέμα. Καλημέρα πάλι.
Last edited by a moderator:
Το ότι η ποίηση του Λειβαδίτη δεν είναι στρατευμένη δεν σημαίνει πως είναι και "ουδέτερη". Είναι γεμάτη προσωπικές αναμνήσεις και μελαγχολία.
Φαρε μου δεν προκειται να επιμεινω!
Ειναι σαφες οτι δεν εχεις διαβασει τον Πρωτο Τομο απο το Λειβαδιτη!Η πρωτη του περιοδος ,αποκλειστικα στην οποια αναφερομαι δεν εχει καμια μα καμια σχεση με μελαγχολια και αναμνησεις,που τα συνανταμε αργοτερα!
Ολη η πρωτη δεκαετια χαρακτηριζεται απο οσα κατονομαζω κ αποδεικνυω!Ειναι δυναμικη αποκλειστικα αντιπολεμικη,πασιφιστικη και πολιτικη-εξυμνωντας τους εξοριστους κ οσους αντισταθηκαν στο ναζισμο!
Ακομη κ ο ερωτας(πχ Αυτο το Αστερι Ειναι για Ολους,Παραρτημα κλπ)χαρακωνεται απο τους πολεμοκαπηλους που συντριβουν τα ονειρα των λαων!
Κανεις δε δικαιουται να απολαμβνει τη ζωη οσο επικρατει το μισος ,ο πολεμος κ το μαρτυριο τ Ανθρωπου-αποψη που εκφραζεται ευθεως σε ολα αυτα τα ποιηματα!
Απο κει κ περα ο καθενας κραταει ο,τι τον εκφραζει.Και απο δω χρονια σου πολλα!
Ειναι σαφες οτι δεν εχεις διαβασει τον Πρωτο Τομο απο το Λειβαδιτη!Η πρωτη του περιοδος ,αποκλειστικα στην οποια αναφερομαι δεν εχει καμια μα καμια σχεση με μελαγχολια και αναμνησεις,που τα συνανταμε αργοτερα!
Ολη η πρωτη δεκαετια χαρακτηριζεται απο οσα κατονομαζω κ αποδεικνυω!Ειναι δυναμικη αποκλειστικα αντιπολεμικη,πασιφιστικη και πολιτικη-εξυμνωντας τους εξοριστους κ οσους αντισταθηκαν στο ναζισμο!
Ακομη κ ο ερωτας(πχ Αυτο το Αστερι Ειναι για Ολους,Παραρτημα κλπ)χαρακωνεται απο τους πολεμοκαπηλους που συντριβουν τα ονειρα των λαων!
Κανεις δε δικαιουται να απολαμβνει τη ζωη οσο επικρατει το μισος ,ο πολεμος κ το μαρτυριο τ Ανθρωπου-αποψη που εκφραζεται ευθεως σε ολα αυτα τα ποιηματα!
Απο κει κ περα ο καθενας κραταει ο,τι τον εκφραζει.Και απο δω χρονια σου πολλα!
Ξημέρωνε, άλλωστε- ώρα που η λάμπα φωτίζει ανυπόφορα σαν μια γελοία παρέμβαση
ή σαν τη γλύκα της δυστυχίας που είναι παραπάνω από μια ζωή...
(Βιολί για μονόχειρα, 1977)
" Ότι δεν επιτυγχάνεται μέσω της ανάλυσης της φιλοσοφίας φροντίζει να το επιτύχει η τέχνη μέσω της ποίησης".
Η γραφή του Τάσου Λειβαδίτη το τέλειο παράδειγμα αυτού.
ή σαν τη γλύκα της δυστυχίας που είναι παραπάνω από μια ζωή...
(Βιολί για μονόχειρα, 1977)
" Ότι δεν επιτυγχάνεται μέσω της ανάλυσης της φιλοσοφίας φροντίζει να το επιτύχει η τέχνη μέσω της ποίησης".
Η γραφή του Τάσου Λειβαδίτη το τέλειο παράδειγμα αυτού.
Καλησπέρα σε όλους.
Στο τελευταίο θέμα, για το αν είναι στρατευμένη ποίηση ή όχι· δεν γίνεται να μην συμφωνήσουμε με τον αγαπητό Φαροφύλακα. Τόσο μαγική και απλησίαστη ποίηση δεν ήταν ποτέ στρατευμένη, ΠΟΤΕ. Όποιο ορισμό κι αν δώσουμε στη λέξη στρατευμένη, όποια περίοδο κι αν πιάσουμε.
(είναι όπως το σαχλό: Η ποίηση τού ομοφυλόφιλου Καβάφη / όχι ρε φίλε, δεν πρέπει να έχουν καμία σχέση στο μυαλό μας όλα αυτά, η ομοφυλοφιλία με τέτοια απίστευτη και παγκόσμια κληρονομιά).
Κι εγώ είχα μαλλάκια μακριά, ήμουν ο Μπάτμαν;
Στο τελευταίο θέμα, για το αν είναι στρατευμένη ποίηση ή όχι· δεν γίνεται να μην συμφωνήσουμε με τον αγαπητό Φαροφύλακα. Τόσο μαγική και απλησίαστη ποίηση δεν ήταν ποτέ στρατευμένη, ΠΟΤΕ. Όποιο ορισμό κι αν δώσουμε στη λέξη στρατευμένη, όποια περίοδο κι αν πιάσουμε.
(είναι όπως το σαχλό: Η ποίηση τού ομοφυλόφιλου Καβάφη / όχι ρε φίλε, δεν πρέπει να έχουν καμία σχέση στο μυαλό μας όλα αυτά, η ομοφυλοφιλία με τέτοια απίστευτη και παγκόσμια κληρονομιά).
Κι εγώ είχα μαλλάκια μακριά, ήμουν ο Μπάτμαν;
Καλησπέρα. Κρύο απότομο τέτοιο, δεν έχω ξαναματαδεί...τη μια βδομάδα καλοκαιρινά, την άλλη βάλτα όλα και να κρυώνεις...Τέλος πάντων...
Φαροφύλακα και Στράτη, υπάρχει κάτι που δεν μου πάει καλά. Μπορεί και να μην είμαι οξυδερκής μετά από τόσο κρύο που τράβηξα ανεβαίνοντας από κάτω προς τα πάνω με το γνωστό δίτροχο όχημά μου...
Ο μεν Φαροφύλακας μιλάει για “ρετσινιά” αν ο Λειβαδίτης καθιερωθεί ως στρατευμένος ποιητής. Ο δε Στράτης αναφερόμενος στον ομοφυλόφιλο ποιητή Καβάφη, λέει “όχι ρε φίλε, δεν πρέπει να έχουν καμία σχέση στο μυαλό μας όλα αυτά, η ομοφιλοφιλία με τέτοια απίστευτη και παγκόσμια κληρονομιά”...
Διακρίνω μια επιθυμία ή και προσπάθεια να αποκοπούν τόσο σημαντικά στοιχεία των δύο προσωπικοτήτων για να είναι “αμόλυντη” η θέση τους στα υψηλά βάθρα της τέχνης τους από τι; Του Λειβαδίτη απ’ την καταφανή πολιτική ένταξή του και μάλιστα σε μιαν εποχή που δεν ήταν τόσο απλό να διαλέγεις τέτοια μετερίζια ακόμα κι όταν αργότερα απελπίζεται απ’ το αποτέλεσμα τόσων αγώνων; Του Καβάφη αυτή η ιδιαίτερη προσωπικότητα τόσο μα τόσο χαρακτηριστική απ’ την ομοφυλοφιλία του, μάλιστα σε μιαν εποχή που δεν ήταν ούτε κι αυτό το πιο εύκολο να συμβαίνει, πολύ δε περισσότερο να το διαλέγει κανείς και να το διεκδικεί...
Εν ολίγοις κι εσύ Φαροφύλακα κι εσύ Στράτη αμβλύνετε τις προσωπικές επιλογές που περιθωριοποίησαν αφ’ ενός τον Λειβαδίτη, αφ’ ετέρου τον Καβάφη, τα στοιχεία που έκαναν τον κάθ’ ένα τους έναν πανανθρώπινο ποιητή και να συντάξετε το όλο έργο τους χωρίς αυτά;
Φαροφύλακα και Στράτη, υπάρχει κάτι που δεν μου πάει καλά. Μπορεί και να μην είμαι οξυδερκής μετά από τόσο κρύο που τράβηξα ανεβαίνοντας από κάτω προς τα πάνω με το γνωστό δίτροχο όχημά μου...
Ο μεν Φαροφύλακας μιλάει για “ρετσινιά” αν ο Λειβαδίτης καθιερωθεί ως στρατευμένος ποιητής. Ο δε Στράτης αναφερόμενος στον ομοφυλόφιλο ποιητή Καβάφη, λέει “όχι ρε φίλε, δεν πρέπει να έχουν καμία σχέση στο μυαλό μας όλα αυτά, η ομοφιλοφιλία με τέτοια απίστευτη και παγκόσμια κληρονομιά”...
Διακρίνω μια επιθυμία ή και προσπάθεια να αποκοπούν τόσο σημαντικά στοιχεία των δύο προσωπικοτήτων για να είναι “αμόλυντη” η θέση τους στα υψηλά βάθρα της τέχνης τους από τι; Του Λειβαδίτη απ’ την καταφανή πολιτική ένταξή του και μάλιστα σε μιαν εποχή που δεν ήταν τόσο απλό να διαλέγεις τέτοια μετερίζια ακόμα κι όταν αργότερα απελπίζεται απ’ το αποτέλεσμα τόσων αγώνων; Του Καβάφη αυτή η ιδιαίτερη προσωπικότητα τόσο μα τόσο χαρακτηριστική απ’ την ομοφυλοφιλία του, μάλιστα σε μιαν εποχή που δεν ήταν ούτε κι αυτό το πιο εύκολο να συμβαίνει, πολύ δε περισσότερο να το διαλέγει κανείς και να το διεκδικεί...
Εν ολίγοις κι εσύ Φαροφύλακα κι εσύ Στράτη αμβλύνετε τις προσωπικές επιλογές που περιθωριοποίησαν αφ’ ενός τον Λειβαδίτη, αφ’ ετέρου τον Καβάφη, τα στοιχεία που έκαναν τον κάθ’ ένα τους έναν πανανθρώπινο ποιητή και να συντάξετε το όλο έργο τους χωρίς αυτά;
Διατσέντα, δεν ξέρω από που συμπέρανες πως εγώ θέλω να αποκόψω τον Λειβαδίτη από την αριστερή του ιδεολογία. Προφανώς και ήταν αριστερός. Απλά η ποίησή του δεν είναι στρατευμένη κι ούτε ο ίδιος ήταν ένας στρατευμένος ποιητής. Στα πρώτα έργα του (τα οποία είναι προφανές πως δεν έχω διαβάσει κατά την Φαντινα) έχει π.χ. το "Συντροφικό Τραγούδι" το οποίο είναι όντως γεμάτο... συντρόφους, Ρωσία και πολιτική. Κάπου εκεί, όμως σταματάει το θέμα και γενικά την πολιτική την αφήνει πίσω και χάνεται σε αυτό το κάτι άλλο. Ο συντριπτικός όγκος της ποίησης του, και για δεκαετίες, είναι απαλλαγμένος από πολιτική.
Δεν μπορεί, λοιπόν, να μένει στην ιστορία ως "στρατευμένος" όταν... δεν είναι!
Και ναι, για εμένα η "στράτευση", κι ειδικά όταν αποδίδεται άστοχα, είναι μια έννοια κάπως κακόσημη.
Δεν μπορεί, λοιπόν, να μένει στην ιστορία ως "στρατευμένος" όταν... δεν είναι!
Και ναι, για εμένα η "στράτευση", κι ειδικά όταν αποδίδεται άστοχα, είναι μια έννοια κάπως κακόσημη.
Δεν ξερω εν τελει αν ο Φαρος εχει διαβασει Ολη την ποιηση Λειβαδιτη τησ δεκαετιασ 52-63,τις αναρτησεις μου που επικαλειται παντως οχι!
Θα τον στενοχωρησω αλλα δεν ειναι Μονο το Συντροφικο Τραγουδι που παιρνει σαφεστατη πολιτικη θεση!Δε διωχτηκε καν αυτο,αλλα πχ το ΦΥΣΑΕΙ...,να θυμισω ξανα!
Στρατευση στη δημοκρατια,την ειρηνη και τον αντιμιλιταρισμο με αντικαπιταλιστικο λογο εχουμε απο το Λειβαδιτη λοιπον στις πολιτικου προσανατολισμου ποιητικες συλλογες ,που κατατοπιστικοτατα κατονομαζω&που διατρεχουν την παραγωγη 10 χρονων,χωρις παρεκκλιση!!!!!Ολες εναντιον των τραπεζιτων,στρατιωτικων ηγεσιων,πολεμοκαπηλων κλπ...
Δεν αποκαλεσα ΠΟΤΕ το συνολικο εργο του Λειβαδιτη στρατευμενο/αγωνιστικο αλλα την πρωτη περιοδο της ποιησης του!Που σαφεστατα ειναι,στοιχειο που περιποιέι τιμη υψιστη για το Λειβαδιτη-περιοδος που μαλλον περισσοτερο απο τις αλλες τον καθιερωσε στη συνειδηση του μεσου Ελληνα!!!
!Δεν υπαρχει σπουδαιοτερο επιτευγμα πνευματικο απο το να υμνει το εργο σου την παγκοσμια ειρηνη,τιμωντας με τη μνημη τα μαρτυρια των Αθωων!!!!Κ αυτο δεν ειναι παρασημο κομματικο αλλα μοναχα ηθικο!!
Θα τον στενοχωρησω αλλα δεν ειναι Μονο το Συντροφικο Τραγουδι που παιρνει σαφεστατη πολιτικη θεση!Δε διωχτηκε καν αυτο,αλλα πχ το ΦΥΣΑΕΙ...,να θυμισω ξανα!
Στρατευση στη δημοκρατια,την ειρηνη και τον αντιμιλιταρισμο με αντικαπιταλιστικο λογο εχουμε απο το Λειβαδιτη λοιπον στις πολιτικου προσανατολισμου ποιητικες συλλογες ,που κατατοπιστικοτατα κατονομαζω&που διατρεχουν την παραγωγη 10 χρονων,χωρις παρεκκλιση!!!!!Ολες εναντιον των τραπεζιτων,στρατιωτικων ηγεσιων,πολεμοκαπηλων κλπ...
Δεν αποκαλεσα ΠΟΤΕ το συνολικο εργο του Λειβαδιτη στρατευμενο/αγωνιστικο αλλα την πρωτη περιοδο της ποιησης του!Που σαφεστατα ειναι,στοιχειο που περιποιέι τιμη υψιστη για το Λειβαδιτη-περιοδος που μαλλον περισσοτερο απο τις αλλες τον καθιερωσε στη συνειδηση του μεσου Ελληνα!!!
!Δεν υπαρχει σπουδαιοτερο επιτευγμα πνευματικο απο το να υμνει το εργο σου την παγκοσμια ειρηνη,τιμωντας με τη μνημη τα μαρτυρια των Αθωων!!!!Κ αυτο δεν ειναι παρασημο κομματικο αλλα μοναχα ηθικο!!
Last edited:
κάπως έτσι... :χαχαχα:
κ. Κόρτο Μαλτέζε, σας προσδίδω το παρατσούκλι σας. Μα-γι-κός. Μερσί. Ξύπνησα τώρα μετά από ένα απίστευτα κοπιαστικό πρωϊνό κι απόγευμα και μετακίνηση με το ποδήλατο μ’ έναν παγωμένο αέρα κόντρα, διάβασα ό,τι διάβασα, έγραψα ό,τι έγραψα (σιγά μην καθόμουνα στ’ αυγά μου να ζεσταθώ πρώτα) και με πήρε ένας βαρύς κι ασήκωτος ύπνος και ξυπνώ και διαβάζω Κόρτο και Αρκά και ωραίααααα! Μιλάμε λύθηκε ο Γόρδιος δεσμός. Εδώ και τώρα.
Τώρα θα πιω τα τσάγια μου...καλό ξημέρωμα... αν και κοιμόσαστε όλοι τον ωραίο ύπνο του δικαίου (και καλά κάνετε)...αφήστε τους αδίκους σαν κι εμένα να πίνουν τσάγια όλο το βράδυ...
ΥΓ. Κάπου στο διαδίκτυο δημοσιεύεται απόσπασμα μιας συνέντευξης που έδωσε ο επίσης αγαπημένος μου Νίκος Καρούζος στον Δημήτρη Γκιώνη το 1990, καθώς όδευε προς το τέλος της ζωής του...Μ’αρέσει πολύ αυτή η συνέντευξή του, που βάζει πολλά πράγματα στη θέση τους. Κι εκεί που “συγυρίζει” διάφορα κάνει και την προσωπική του ομολογία για τις δικές του επιλογές στον τρόπο γραφής. Και μέσα της αυτή η ομολογία έχει και κάτι γι’ αυτό που μας απασχολεί νομίζω. Ο λόγος στον κ. Καρούζο λοιπόν. Γράφει ο Δημήτρης Γκιώνης:
Η τέχνη θα επιβιώσει
Η πίστη του ποιητή βασίζεται κυρίως στην πνευματική υπόσταση του ανθρώπου: «Η τέχνη θα επιβιώσει των ιδεολογιών και θα πάει προς στέρεες μορφές. Θα χρειαστεί ίσως να κάνει λίγο πίσω, για να πάει μπροστά».
Στο σημείο αυτό ο Νίκος Καρούζος παρατηρεί μια αντίφαση: «Ενώ υπάρχει μια μεγάλη διαύγεια στις φυσικές επιστήμες και στους επαναστατικούς προσανατολισμούς (η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν άκρως διαυγής), στην τέχνη παρουσιάστηκε το φαινόμενο του ντανταϊσμού, του φουτουρισμού και του υπερρεαλισμού, με αποτέλεσμα να επικρατήσει μια θολούρα στην τέχνη του 20ού αιώνα, πιο καθαρά, να επικρατήσει το ακαταλαβίστικο».
Τώρα, όμως, επισημαίνει, οδηγούμαστε προς στέρεες μορφές, καθώς το ακαταλαβίστικο δίνει τη θέση του στη διαύγεια.
«Εγώ δεν υπήρξα ποτέ υπερρεαλιστής, αλλά ως προς την τολμηρότητα της γραφής μου κάτι διδάχθηκα, γιατί ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω την απουσία της διαύγειας. Δεν υπέκυψα στη θολούρα. Εχω πάρει τις βάσεις από τις φυσικές επιστήμες, γιατί, όπως και η τέχνη, έχουν πλήρη και βέβαιη επιβίωση και στο μέλλον».
Δεν υπήρξε, λοιπόν, υπερρεαλιστής, όπως δεν υπήρξε και στρατευμένος: «Δεν υπήρξα ποτέ στρατευμένος ποιητής, χωρίς να θεωρώ ότι η στράτευση είναι τίποτα το άσχημο. Πιστεύω ότι στην ποίηση αρκεί η στράτευσή της στην ποίηση, δεν χρειάζεται άλλη στράτευση. Και πιστεύω ακόμα ότι ένα δυνατό ποίημα, χωρίς να είναι στρατευμένο, μπορεί να οδηγήσει κατευθείαν στον κομμουνισμό».
Ποια είναι όμως η πραγματική δύναμη της τέχνης και τι μπορεί να προσφέρει στις μέρες μας η λεγόμενη πνευματική ηγεσία; «Η πνευματική ηγεσία δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Οταν έγινε η εισβολή στην Πράγα, υπογράφηκε η γνωστή χάρτα. Τι ρόλο έπαιξε; Τίποτα. Συνετέλεσε όμως στην κατάρρευση του σταλινικού καθεστώτος της Τσεχοσλοβακίας. Επηρεάζει η πνευματική ηγεσία, συχνά με πολύ βραδυφλεγή τρόπο, αλλά δεν ανατρέπει».
Πώς, έπειτα απ' όλα αυτά, βλέπει να διαγράφεται η μοίρα της Ελλάδας; «Πιστεύω ότι η μοίρα της Ελλάδας θα εξαρτηθεί μετά το '92, με την πλήρη, δηλαδή, προσχώρηση στην αγορά της ΕΟΚ. Εκεί θα φανεί αν θα φτουρήσει. Είναι όμως βέβαιο ότι το μόνο που μπορεί να πουλήσει είναι το πνεύμα, η κουλτούρα της. Μόνο πνεύμα έχουμε να προσφέρουμε, τίποτ' άλλο, αλλιώς πάμε για βούλιαγμα οριστικό. Αλλά για να γίνει αυτό, απαιτούνται δαπάνες, για τη γνωριμία και τη διάδοση της ελληνικής τέχνης στις χώρες της Ευρώπης, σε μεγάλη κλίμακα».
[Ναι φίλοι, στον κόσμο της νύχτας όπως ο δικός μου, τα υστερόγραφα είναι μακροσκελή και πολύ μακρύτερα απ’ ό,τι το κυρίως μήνυμα...ότι η ζωή είναι μικρή και ωραία...φτου να πάρει...δεν την προλαβαίνω τόσο γρήγορα που πάει...]
Τώρα θα πιω τα τσάγια μου...καλό ξημέρωμα... αν και κοιμόσαστε όλοι τον ωραίο ύπνο του δικαίου (και καλά κάνετε)...αφήστε τους αδίκους σαν κι εμένα να πίνουν τσάγια όλο το βράδυ...
ΥΓ. Κάπου στο διαδίκτυο δημοσιεύεται απόσπασμα μιας συνέντευξης που έδωσε ο επίσης αγαπημένος μου Νίκος Καρούζος στον Δημήτρη Γκιώνη το 1990, καθώς όδευε προς το τέλος της ζωής του...Μ’αρέσει πολύ αυτή η συνέντευξή του, που βάζει πολλά πράγματα στη θέση τους. Κι εκεί που “συγυρίζει” διάφορα κάνει και την προσωπική του ομολογία για τις δικές του επιλογές στον τρόπο γραφής. Και μέσα της αυτή η ομολογία έχει και κάτι γι’ αυτό που μας απασχολεί νομίζω. Ο λόγος στον κ. Καρούζο λοιπόν. Γράφει ο Δημήτρης Γκιώνης:
Η τέχνη θα επιβιώσει
Η πίστη του ποιητή βασίζεται κυρίως στην πνευματική υπόσταση του ανθρώπου: «Η τέχνη θα επιβιώσει των ιδεολογιών και θα πάει προς στέρεες μορφές. Θα χρειαστεί ίσως να κάνει λίγο πίσω, για να πάει μπροστά».
Στο σημείο αυτό ο Νίκος Καρούζος παρατηρεί μια αντίφαση: «Ενώ υπάρχει μια μεγάλη διαύγεια στις φυσικές επιστήμες και στους επαναστατικούς προσανατολισμούς (η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν άκρως διαυγής), στην τέχνη παρουσιάστηκε το φαινόμενο του ντανταϊσμού, του φουτουρισμού και του υπερρεαλισμού, με αποτέλεσμα να επικρατήσει μια θολούρα στην τέχνη του 20ού αιώνα, πιο καθαρά, να επικρατήσει το ακαταλαβίστικο».
Τώρα, όμως, επισημαίνει, οδηγούμαστε προς στέρεες μορφές, καθώς το ακαταλαβίστικο δίνει τη θέση του στη διαύγεια.
«Εγώ δεν υπήρξα ποτέ υπερρεαλιστής, αλλά ως προς την τολμηρότητα της γραφής μου κάτι διδάχθηκα, γιατί ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω την απουσία της διαύγειας. Δεν υπέκυψα στη θολούρα. Εχω πάρει τις βάσεις από τις φυσικές επιστήμες, γιατί, όπως και η τέχνη, έχουν πλήρη και βέβαιη επιβίωση και στο μέλλον».
Δεν υπήρξε, λοιπόν, υπερρεαλιστής, όπως δεν υπήρξε και στρατευμένος: «Δεν υπήρξα ποτέ στρατευμένος ποιητής, χωρίς να θεωρώ ότι η στράτευση είναι τίποτα το άσχημο. Πιστεύω ότι στην ποίηση αρκεί η στράτευσή της στην ποίηση, δεν χρειάζεται άλλη στράτευση. Και πιστεύω ακόμα ότι ένα δυνατό ποίημα, χωρίς να είναι στρατευμένο, μπορεί να οδηγήσει κατευθείαν στον κομμουνισμό».
Ποια είναι όμως η πραγματική δύναμη της τέχνης και τι μπορεί να προσφέρει στις μέρες μας η λεγόμενη πνευματική ηγεσία; «Η πνευματική ηγεσία δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Οταν έγινε η εισβολή στην Πράγα, υπογράφηκε η γνωστή χάρτα. Τι ρόλο έπαιξε; Τίποτα. Συνετέλεσε όμως στην κατάρρευση του σταλινικού καθεστώτος της Τσεχοσλοβακίας. Επηρεάζει η πνευματική ηγεσία, συχνά με πολύ βραδυφλεγή τρόπο, αλλά δεν ανατρέπει».
Πώς, έπειτα απ' όλα αυτά, βλέπει να διαγράφεται η μοίρα της Ελλάδας; «Πιστεύω ότι η μοίρα της Ελλάδας θα εξαρτηθεί μετά το '92, με την πλήρη, δηλαδή, προσχώρηση στην αγορά της ΕΟΚ. Εκεί θα φανεί αν θα φτουρήσει. Είναι όμως βέβαιο ότι το μόνο που μπορεί να πουλήσει είναι το πνεύμα, η κουλτούρα της. Μόνο πνεύμα έχουμε να προσφέρουμε, τίποτ' άλλο, αλλιώς πάμε για βούλιαγμα οριστικό. Αλλά για να γίνει αυτό, απαιτούνται δαπάνες, για τη γνωριμία και τη διάδοση της ελληνικής τέχνης στις χώρες της Ευρώπης, σε μεγάλη κλίμακα».
[Ναι φίλοι, στον κόσμο της νύχτας όπως ο δικός μου, τα υστερόγραφα είναι μακροσκελή και πολύ μακρύτερα απ’ ό,τι το κυρίως μήνυμα...ότι η ζωή είναι μικρή και ωραία...φτου να πάρει...δεν την προλαβαίνω τόσο γρήγορα που πάει...]
Last edited:
Χρόνια πολλά ρε πατρίδα.
Καλημέρα σε όλους.
Για να γίνει μια κάποια επιστροφή στον ποιητή Τάσο Λειβαδίτη.
Το πραγματικό μας κέρδος, μέσα από τέτοιες όμορφες συζητήσεις, είναι η παραδοχή τής φτώχειας μας,
κι όχι η ψηφιακή φιλοσοφία (κι εγώ είμαι θύμα της / βεβαίως βεβαίως). Αυτά που εγώ κράτησα:
Το έργο του, έρωτας άφιλτρος. Όταν τον διαβάσεις αλλάζουν πολλά μέσα σου.
Η υπέροχη Φαντίνα μου υπενθύμισε κάτι: γνωρίζω ελάχιστα (και πως, ποτέ δεν είναι αργά).
Είναι κάποια έργα, κάποιοι σπουδαίοι δημιουργοί που δεν έχουν ταυτότητα.
[Διατσέντα καλημέρα. Άσε τα υστερόγραφα κι άνοιξε νήμα για τον ποιητή Νίκο Καρούζο. Έφυγε τόσο μόνος, ένας τόσο σπουδαίος ποιητής.
Είναι αμαρτία να μην μάθουμε κάτι για το έργο του. / και στο όμορφο απόσπασμα που έβαλες, έπρεπε να βάλεις μέσα και κάτι που γράφει παρακάτω:
Μη με διαβάζετε όταν έχετε δίκιο.
(Ρομαντικός επίλογος)].
Καλημέρα σε όλους.
Για να γίνει μια κάποια επιστροφή στον ποιητή Τάσο Λειβαδίτη.
Το πραγματικό μας κέρδος, μέσα από τέτοιες όμορφες συζητήσεις, είναι η παραδοχή τής φτώχειας μας,
κι όχι η ψηφιακή φιλοσοφία (κι εγώ είμαι θύμα της / βεβαίως βεβαίως). Αυτά που εγώ κράτησα:
Το έργο του, έρωτας άφιλτρος. Όταν τον διαβάσεις αλλάζουν πολλά μέσα σου.
Η υπέροχη Φαντίνα μου υπενθύμισε κάτι: γνωρίζω ελάχιστα (και πως, ποτέ δεν είναι αργά).
Είναι κάποια έργα, κάποιοι σπουδαίοι δημιουργοί που δεν έχουν ταυτότητα.
[Διατσέντα καλημέρα. Άσε τα υστερόγραφα κι άνοιξε νήμα για τον ποιητή Νίκο Καρούζο. Έφυγε τόσο μόνος, ένας τόσο σπουδαίος ποιητής.
Είναι αμαρτία να μην μάθουμε κάτι για το έργο του. / και στο όμορφο απόσπασμα που έβαλες, έπρεπε να βάλεις μέσα και κάτι που γράφει παρακάτω:
Μη με διαβάζετε όταν έχετε δίκιο.
(Ρομαντικός επίλογος)].
Για τον Καρούζο αν μιλήσω, θα πρέπει να μου βάλω τεράστιους φραγμούς. Ταυτίζομαι θανάσιμα. Δεν ξέρω στη φάση που είμαι, αν θα τα καταφέρω. (κρίση αυτογνωσίας!)
Όμως επιτρέψτε μου στην σωστή επιμονή της Φαντίνας να χωρίζει σε περιόδους το έργο του εγώ να σημειώσω πως για τους αριστερούς αυτής της χώρας, όπως ήταν και ο Λειβαδίτης, η Πράγα του ’68 υπήρξε ορόσημο, με τα πριν και τα μετά της. Ο Λειβαδίτης γιατί ν’ αποτελέσει εξαίρεση; Τα πριν ήταν καταφανή πως θα οδηγούσαν σε μια Πράγα και τα μετά για την Ελλάδα ήταν δραματικά όσο δεν λέγεται. Συνέβαιναν δε σε εποχές που όπως στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Αριστερά χρειαζόταν να στέκεται φάρος λαμπερός. Δεν έγινε έτσι. Κι έτσι ναι, όλοι κοίταξαν μέσα τους για να καταλάβουν πού στέκονται στο έξω τους. Ο ίδιος ποιητής βρίσκεται σε διαφορετικά τοπία, απ’ την ίδια όμως γωνία. Κι ο λόγος που επικαλέστηκα τον Καρούζο είναι η κουβέντα του πως στην ουσία σε κάθε περίσταση ο καλός ποιητής την ποίησή του υπηρετεί και τα ερεθίσματά του είναι αυτά που η ζωή του και η ποίηση απαιτούν και η ψυχή του και το πνεύμα του ζυμώνουν και δημιουργούν...
Κόρτο τα υπόλοιπα εσύ...η μέρα για μένα σοβαρεύει...χαιρετώ τρέχοντας στις απαιτήσεις της...
Όμως επιτρέψτε μου στην σωστή επιμονή της Φαντίνας να χωρίζει σε περιόδους το έργο του εγώ να σημειώσω πως για τους αριστερούς αυτής της χώρας, όπως ήταν και ο Λειβαδίτης, η Πράγα του ’68 υπήρξε ορόσημο, με τα πριν και τα μετά της. Ο Λειβαδίτης γιατί ν’ αποτελέσει εξαίρεση; Τα πριν ήταν καταφανή πως θα οδηγούσαν σε μια Πράγα και τα μετά για την Ελλάδα ήταν δραματικά όσο δεν λέγεται. Συνέβαιναν δε σε εποχές που όπως στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Αριστερά χρειαζόταν να στέκεται φάρος λαμπερός. Δεν έγινε έτσι. Κι έτσι ναι, όλοι κοίταξαν μέσα τους για να καταλάβουν πού στέκονται στο έξω τους. Ο ίδιος ποιητής βρίσκεται σε διαφορετικά τοπία, απ’ την ίδια όμως γωνία. Κι ο λόγος που επικαλέστηκα τον Καρούζο είναι η κουβέντα του πως στην ουσία σε κάθε περίσταση ο καλός ποιητής την ποίησή του υπηρετεί και τα ερεθίσματά του είναι αυτά που η ζωή του και η ποίηση απαιτούν και η ψυχή του και το πνεύμα του ζυμώνουν και δημιουργούν...
Κόρτο τα υπόλοιπα εσύ...η μέρα για μένα σοβαρεύει...χαιρετώ τρέχοντας στις απαιτήσεις της...
Δεν μπορώ να διορθώσω, ό,τι έγραψα (υπό την επήρεια ενός ψιλοπανικού και βαριών για προσωπικούς λόγους αισθημάτων, λόγω έκτακτων συνθηκών, που ευτυχώς ελέγχθηκαν επιτυχώς για σήμερα) και διορθώνω εκ των υστέρων...
"Τεράστιους φραγμούς", το κάνω "δύσκολους φραγμούς". "Ταυτίζομαι θανάσιμα" το κάνω απλά “ταυτίζομαι επικίνδυνα". Αν τα διάβαζε κάποιος αγαπημένος θα με μάλωνε ότι υπερβάλλω και θα είχε δίκιο. Αυτή η γλώσσα μου λανθάνει σε περιπτώσεις υπερβολικής συναισθηματικής φόρτισης...Παρντόν.
Πιο κάτω εκεί που λέω για την Πράγα του ’68, πρέπει να επισημάνω, πως όχι μόνο το ελληνικό, αλλά όλο το αριστερό κίνημα διεθνώς αλλάζει πρόσωπο έκτοτε κι οριστικά πια. Άλλαζε απ’ τα πριν, εξ ου και η Πράγα, αλλά μετά την Πράγα τα πράγματα πήραν άλλο δρόμο. Το συμπαγές κλίμα υπέρ της Σοβιετικής προσπάθειας ανατράπηκε με διαφοροποιήσεις δραματικές. Συγκρούσεις μέσα στους κόλπους της Αριστεράς ήταν αναπόφευκτες με τις γνωστές ή άγνωστες συνέπειες στη χώρα μας, ως και σήμερα ακόμα, που η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης χρονίζει πια. Δεν είναι χτεσινή υπόθεση.
Μεγάλη κουβέντα, πώς ένας ποιητής μετατρέπεται από συλλογικά επικεντρωμένος σε ενδοσκόπο. Δεν νομίζω πως έκανε κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που κάνανε και οι μη ποιητές. Εννοώ ενταγμένοι και δραστήριοι στους κόλπους της Αριστεράς που έφυγαν και έγιναν μονήρεις. Είναι μια σκληρή δοκιμασία που δεν την ξεπερνάει κανείς εύκολα. Απ’ το εμείς στο εγώ και ξανά στο εμείς αλλά μέσα απ’ το εγώ και διάφορες άλλες διεργασίες που βγαίνουν και στην δημιουργικότητα των εμπλεκόμενων.
Πιστεύω ότι όταν οι συλλογικότητες δεν τα καταφέρνουν πολύ καλά να συγκλίνουν στην κοινή τους δράση, τότε οι απογοητευμένοι οφείλουν να ενδοσκοπήσουν, για να δουν τα όριά τους σε σχέση μ’ αυτό που συμβαίνει. Μια τέτοια ενδοσκόπηση δεν κάνει κι ο Τσίρκας στην Τριλογία του; Ένας επίσης καλός ενδοσκόπος δεν είναι και ο Άρης Αλεξάνδρου; Αυτοί φύγανε απ’ το συμπαγές κοινό πλαίσιο και πήγαν εκεί που τους έλεγε η κριτική συνείδησή τους...Έτσι κι ο Λειβαδίτης.
Αντίθετα ο Ρίτσος γράφει σε καιρούς αρκετά συγκρουσιακούς ανάμεσα στις τάσεις της ελληνικής αριστεράς...”και να αδελφέ μου που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα κι απλά, καταλαβαινόμαστε τώρα, δεν χρειάζονται περσότερα...” το συμπαγές και σταθερό πλαίσιο τον έχει αγκαλιασμένο, κι αυτό το πλαίσιο έβλεπε το έξω του σαν κουβέντες περίσσιες κι ακατανόητες στους πολλούς, που χωρίζουν, παρά ενώνουν... "Τέτοια ποιήματα σου φτιάχνω εκατό την ώρα. Αυτό θέλουμε κι εμείς. Γιατί εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε, αδελφέ μου, απ’ τον κόσμο. Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο”, υπερτονίζοντας την συμπαγή ενότητα κάτω από ένα κατανοητό απλό τραγούδι.
Μακρυγορώ με παραδείγματα και ίσως κάπως συντομευτικά και χονδροειδώς, αλλά η ιστορία της αριστεράς δεν είναι υπόθεση ασήμαντη στην αξιολόγηση του γιατί ο Λειβαδίτης από μια χρονική στιγμή και ύστερα γυρίζει μέσα του.
[Να κι άλλο μπουρλοτάκι στην κουβέντα...μη με μαλώσετε, μια άποψη είπα, καθώς ηρέμησα λιγουλάκι...]
[τώρα να αναρωτηθώ τι εστί ρομαντικός επίλογος με τη φράση που δεν ξέχασα να βάλω, αλλά θεώρησα πως ήταν άσχετη; :χμχμ:
:ε;: και ναι χρόνια πολλά πατρίδα 
και ΚΑΤΩ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ!]
"Τεράστιους φραγμούς", το κάνω "δύσκολους φραγμούς". "Ταυτίζομαι θανάσιμα" το κάνω απλά “ταυτίζομαι επικίνδυνα". Αν τα διάβαζε κάποιος αγαπημένος θα με μάλωνε ότι υπερβάλλω και θα είχε δίκιο. Αυτή η γλώσσα μου λανθάνει σε περιπτώσεις υπερβολικής συναισθηματικής φόρτισης...Παρντόν.
Πιο κάτω εκεί που λέω για την Πράγα του ’68, πρέπει να επισημάνω, πως όχι μόνο το ελληνικό, αλλά όλο το αριστερό κίνημα διεθνώς αλλάζει πρόσωπο έκτοτε κι οριστικά πια. Άλλαζε απ’ τα πριν, εξ ου και η Πράγα, αλλά μετά την Πράγα τα πράγματα πήραν άλλο δρόμο. Το συμπαγές κλίμα υπέρ της Σοβιετικής προσπάθειας ανατράπηκε με διαφοροποιήσεις δραματικές. Συγκρούσεις μέσα στους κόλπους της Αριστεράς ήταν αναπόφευκτες με τις γνωστές ή άγνωστες συνέπειες στη χώρα μας, ως και σήμερα ακόμα, που η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης χρονίζει πια. Δεν είναι χτεσινή υπόθεση.
Μεγάλη κουβέντα, πώς ένας ποιητής μετατρέπεται από συλλογικά επικεντρωμένος σε ενδοσκόπο. Δεν νομίζω πως έκανε κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που κάνανε και οι μη ποιητές. Εννοώ ενταγμένοι και δραστήριοι στους κόλπους της Αριστεράς που έφυγαν και έγιναν μονήρεις. Είναι μια σκληρή δοκιμασία που δεν την ξεπερνάει κανείς εύκολα. Απ’ το εμείς στο εγώ και ξανά στο εμείς αλλά μέσα απ’ το εγώ και διάφορες άλλες διεργασίες που βγαίνουν και στην δημιουργικότητα των εμπλεκόμενων.
Πιστεύω ότι όταν οι συλλογικότητες δεν τα καταφέρνουν πολύ καλά να συγκλίνουν στην κοινή τους δράση, τότε οι απογοητευμένοι οφείλουν να ενδοσκοπήσουν, για να δουν τα όριά τους σε σχέση μ’ αυτό που συμβαίνει. Μια τέτοια ενδοσκόπηση δεν κάνει κι ο Τσίρκας στην Τριλογία του; Ένας επίσης καλός ενδοσκόπος δεν είναι και ο Άρης Αλεξάνδρου; Αυτοί φύγανε απ’ το συμπαγές κοινό πλαίσιο και πήγαν εκεί που τους έλεγε η κριτική συνείδησή τους...Έτσι κι ο Λειβαδίτης.
Αντίθετα ο Ρίτσος γράφει σε καιρούς αρκετά συγκρουσιακούς ανάμεσα στις τάσεις της ελληνικής αριστεράς...”και να αδελφέ μου που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα κι απλά, καταλαβαινόμαστε τώρα, δεν χρειάζονται περσότερα...” το συμπαγές και σταθερό πλαίσιο τον έχει αγκαλιασμένο, κι αυτό το πλαίσιο έβλεπε το έξω του σαν κουβέντες περίσσιες κι ακατανόητες στους πολλούς, που χωρίζουν, παρά ενώνουν... "Τέτοια ποιήματα σου φτιάχνω εκατό την ώρα. Αυτό θέλουμε κι εμείς. Γιατί εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε, αδελφέ μου, απ’ τον κόσμο. Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο”, υπερτονίζοντας την συμπαγή ενότητα κάτω από ένα κατανοητό απλό τραγούδι.
Μακρυγορώ με παραδείγματα και ίσως κάπως συντομευτικά και χονδροειδώς, αλλά η ιστορία της αριστεράς δεν είναι υπόθεση ασήμαντη στην αξιολόγηση του γιατί ο Λειβαδίτης από μια χρονική στιγμή και ύστερα γυρίζει μέσα του.
[Να κι άλλο μπουρλοτάκι στην κουβέντα...μη με μαλώσετε, μια άποψη είπα, καθώς ηρέμησα λιγουλάκι...]
[τώρα να αναρωτηθώ τι εστί ρομαντικός επίλογος με τη φράση που δεν ξέχασα να βάλω, αλλά θεώρησα πως ήταν άσχετη; :χμχμ:
:ε;: και ναι χρόνια πολλά πατρίδα και ΚΑΤΩ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ!]
Last edited:
Επανέρχομαι με καινούργια στοιχεία...
Ψάχνω γι άλλα, βρίσκω άλλα και ξεχασμένα τόσες δεκαετίες (τέσσερις γεμάτες!) και τα άλλα που βρίσκω κι έχουν άμεση σχέση με την κουβέντα μας και μάλιστα από στόματος του ίδιου του ποιητή, είναι:
ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΣ. Σεπτέμβριος 1966. Έτος ΙΒ΄- Τόμος ΚΔ’ - Αριθμός τεύχους 141.
Στην ενότητα ΜΕΛΕΤΕΣ σελίδα 132-136, τίτλος: ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ: Η ποίηση της ήττας.
Όμως ούτε συνενοημένοι να είμασταν με τον κ. Λειβαδίτη. Λυπάμαι που δεν μπορώ να μεταφέρω την ανάλυσή του ολόκληρη εδώ. Ο ποιητής κάνει μιαν ανατομική προσέγγιση της ήττας του αριστερού κινήματος διεθνώς και στην χώρα μας με τις προεκτάσεις της εμφυλιακής σύρραξης, αλλά και τις μετεμφυλιακής καταστροφής που προσδιορίζει όμως πολύ πίσω απ’ το '46, στα γεγονότα του Λιβάνου και της Γκαζέρτας, μετά πάει στα Δεκεμβριανά που τα θεωρεί άστοχα όπως και την επιλογή της αποχής απ’ τις τότε εκλογές. Επικεντρώνεται στην ήττα σαν ηθική ήττα κι όχι στρατιωτική ή πολιτική. Και δεν βλέπει στην ήττα παρά ενδογενείς παράγοντες που την προκάλεσαν. Βλέπει αυτές τις συνθήκες μέσα στην ποιητική δυναμική και κάνει μια κριτική θεώρηση του αποτελέσματος στην ποίηση. Δεν χρειάζεται να μιλάμε εμείς εδώ γι’ αυτόν. Μιλάει ουσιαστικά ο ίδιος μ’ αυτό το κείμενό του. Επιτρέψτε μου να αντιγράψω όχι στο πολυτονικό, ως είναι, αλλά στο μονοτονικό, κάποια ενδεικτικά αποσπάσματα.
Λέει:
σελίδα 133.
...Η ανθρώπινη ευαισθησία έχει τα όριά της. Κι από ‘δω και πέρα,εκφεύγοντας απ’ την ιστορική - κοινωνική - περιοχή μπαίνουμε στα άδυτα της ψυχολογίας, πρόβλημα που φοβάμαι πως του δώσαμε πάντα ελάχιστη σημασία, ή αγνοώντας το ή προσπαθώντας να το μπαλώσουμε όπως-όπως-. Όμως αληθινός μαρξιστής δεν είναι αυτός που ξέρει μόνο να εξηγήσει την κίνηση της ιστορίας, μα εκείνος που ξέρει ή προσπαθεί ν’ αποσαφηνίσει και τα διαδραματιζόμενα στη συνείδηση - παράγωγα αυτής της κίνησης. Ο αληθινός μαρξιστής πιστεύει πως όλες οι γνώσεις γύρω απ’ τη φύση και την ιστορία δεν έχουν άλλο σκοπό παρά να εξυπηρετήσουν τον άνθρωπο - την υλική και πνευματική ζωή του. Αλλιώς κάνουμε κοινωνιολογία, εκείνο που καταδικάζουμε στην τέχνη: “καθαρό μαρξισμό”, “μαρξισμό για τον μαρξισμό”...
σελίδα 134-135 συνεχίζει:
Συμπέρασμα: η ποίηση της ήττας είναι το φυσιολογικό συνακόλουθο μιας ανώμαλης δεκαπενταετίας και εκφράζει, σ’ ένα σημαντικό ποσοστό τη σημερινή ψυχολογία των οπαδών του προοδευτικού κινήματος.
Όμως θα μειώναμε την ίδια την αξία και την αποστολή της ποίησης, αν παραδεχόμαστε ότι η ποίηση της ήττας εκφράζει ολοκληρωμένα την εποχή της. Ποίηση, στην πιο κυριολεκτική σημασία της, στην πιο ουσιαστική της λειτουργία δεν είναι μια απλή αναφορά σε συναισθήματα και εμπειρίες, μια καταγραφή έστω και των πιο βαθειών ή ακραίων κααστάσεων - θάταν τότε απλώς ένα ψυχολογικό χρονικό σε ποιητική μορφή. Είναι κάτι περισσότερο: Είναι ο συσχετισμός κ η διαπλοκή όλων των συμβαινόντων ΣΥΝ εκείνο που πρόκειται να υπάρξει μες απ’ όλα αυτά. Και προς θεού μη νομίσει κανείς ότι η ποίηση μπορεί να δώσει λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα. Ο ρόλος της , από καταβολής κόσμου, είναι να βοηθάει στο να διερευνηθούν (όχι να εξηγηθούν) ψυχολογικά προβλήματα προερχόμενα απ’ το κοινωνικό (αντιφατικό) γίγνεσθαι. Η αληθινή ποίηση δεν είναι ανακάλυψη, μα αποκάλυψη.
αναφέρεται στον Ερνστ Φίσερ και την Αναγκαιότητα της Τέχνης του στα αποσπάσματα:
...Η ικανότητα να φανερώνει ουσιαστικά χαρακτηριστικά της εποχής του και ν’ αποκαλύπτει νέες πραγματικότητες, ήταν πάντα το μέτρο του μεγέθους ενός καλλιτέχνη... Σε μια παρακμάζουσα κοινωνία, η τέχνη, αν είναι φιλαλήθης, πρέπει ν’ αντικατοπτρίζει και την παρακμή. Και αν δε θέλει ν’ απιστήσει στην κοινωνική της λειτουγία, η τέχνη οφείλει να δείχνει τον κόσμο ως μεταβλητό. και να βοηθά στη μεταβολή του.
και προχωρεί...
Έτσι το λάθος που γινόταν με την παλιά προοδευτική ποίηση, που περιοριζόταν σ’ ένα τετελεσμένο άσπρο, επαναλαμβάνεται και με την ποίηση της ήττας που κινείται μέσα στα πλαίσια ενός αμετάβλητου και αναλλοίωτου μαύρου. Στατική έκφραση της ψυχολογίας του κινήματος τότε, στατική και σήμερα. Τι κρύβεται, και τότε και σήμερα, πίσω απ’ αυτήν την στεγανότητα; Απλώς κακώς αφομοιωμένος μαρξισμός, ταύτιση των προσωπικών μας πόθων με την κίνηση της ιστορίας, στη πρώτη περίπτωση συσχετισμός της θεωρίας με τον ανθρώπινο παράγοντα, στη δεύτερη, Οι ανώμαλες σχέσεις στο κίνημά μας, προερχόμενες από υπερβασίες της κορφής ταυτίστηκαν μέσα μας με τον ίδιο τον μαρξισμό, έτσι που αυτός ο τελευταίος έχασε (πάντα μέσα μας) τη σταθερότητα του πολικού αστέρα, που εσφαλμένα, ασφαλώς τούχαμε δώσει.
στη σελίδα 136 τελειώνει:
...στο βάθος κάθε ανθρώπινης προσπάθειας, απ’ την πρώτη ως την τελευταία μέρα της γης, υπάρχει η τάση, ή μάλλον η ανάγκη για μεταμόρφωση του κόσμου, με σκοπό την καλύτερη ανθρώπινη διαβίωση, κι η τέχνη, απ’ τις πιο ουσιαστικές λειτουργίες της ανθρώπινης συνείδησης, καταγωγική αιτία και αποστολή της έχει να μας μεταμορφώσει, με την πλατύτερη σημασία της λέξης: να μας ευαισθητοποιήσει, να μας προβληματίσει κλπ. με τελική έκβαση, το πέρασμα σ’ ένα ανώτερο επίπεδο ευαισθησίας και γνώσης. Όχι απλή αναπαράσταση της ζωής μ’ άλλα λόγια, μα σύνθετη διαμόρφωσή της. Τ’ απώτατα αποτελέσματα της λειτουργίας της αληθινής τέχνης είναι, κατά τη γνώμη μου, το ίδιο πάντοτε επαναστατικά, όπως μιας επίπονης επιστημονικής έρευνας, που απ’ τον αιώνα του ατμού μπορεί να μας εισαγάγει, στον αιώνα του ατόμου.
Στην ενότητα ΠΟΙΗΣΗ σελίδα 137-141, τίτλος: ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ: Δέκα ποιήματα.
Σ’ αυτήν την ενότητα δημοσιεύονται τα ποιήματα:
Αυτοβιογραφία
Έρωτας
Στιγμή
Ο άλλος
Ελιξήριον νεότητος
Τετέλεσται
Απόντες
Ποίηση
Ιστορία
Μια νέα αρχή
Ψάχνω γι άλλα, βρίσκω άλλα και ξεχασμένα τόσες δεκαετίες (τέσσερις γεμάτες!) και τα άλλα που βρίσκω κι έχουν άμεση σχέση με την κουβέντα μας και μάλιστα από στόματος του ίδιου του ποιητή, είναι:
ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΣ. Σεπτέμβριος 1966. Έτος ΙΒ΄- Τόμος ΚΔ’ - Αριθμός τεύχους 141.
Στην ενότητα ΜΕΛΕΤΕΣ σελίδα 132-136, τίτλος: ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ: Η ποίηση της ήττας.
Όμως ούτε συνενοημένοι να είμασταν με τον κ. Λειβαδίτη. Λυπάμαι που δεν μπορώ να μεταφέρω την ανάλυσή του ολόκληρη εδώ. Ο ποιητής κάνει μιαν ανατομική προσέγγιση της ήττας του αριστερού κινήματος διεθνώς και στην χώρα μας με τις προεκτάσεις της εμφυλιακής σύρραξης, αλλά και τις μετεμφυλιακής καταστροφής που προσδιορίζει όμως πολύ πίσω απ’ το '46, στα γεγονότα του Λιβάνου και της Γκαζέρτας, μετά πάει στα Δεκεμβριανά που τα θεωρεί άστοχα όπως και την επιλογή της αποχής απ’ τις τότε εκλογές. Επικεντρώνεται στην ήττα σαν ηθική ήττα κι όχι στρατιωτική ή πολιτική. Και δεν βλέπει στην ήττα παρά ενδογενείς παράγοντες που την προκάλεσαν. Βλέπει αυτές τις συνθήκες μέσα στην ποιητική δυναμική και κάνει μια κριτική θεώρηση του αποτελέσματος στην ποίηση. Δεν χρειάζεται να μιλάμε εμείς εδώ γι’ αυτόν. Μιλάει ουσιαστικά ο ίδιος μ’ αυτό το κείμενό του. Επιτρέψτε μου να αντιγράψω όχι στο πολυτονικό, ως είναι, αλλά στο μονοτονικό, κάποια ενδεικτικά αποσπάσματα.
Λέει:
σελίδα 133.
...Η ανθρώπινη ευαισθησία έχει τα όριά της. Κι από ‘δω και πέρα,εκφεύγοντας απ’ την ιστορική - κοινωνική - περιοχή μπαίνουμε στα άδυτα της ψυχολογίας, πρόβλημα που φοβάμαι πως του δώσαμε πάντα ελάχιστη σημασία, ή αγνοώντας το ή προσπαθώντας να το μπαλώσουμε όπως-όπως-. Όμως αληθινός μαρξιστής δεν είναι αυτός που ξέρει μόνο να εξηγήσει την κίνηση της ιστορίας, μα εκείνος που ξέρει ή προσπαθεί ν’ αποσαφηνίσει και τα διαδραματιζόμενα στη συνείδηση - παράγωγα αυτής της κίνησης. Ο αληθινός μαρξιστής πιστεύει πως όλες οι γνώσεις γύρω απ’ τη φύση και την ιστορία δεν έχουν άλλο σκοπό παρά να εξυπηρετήσουν τον άνθρωπο - την υλική και πνευματική ζωή του. Αλλιώς κάνουμε κοινωνιολογία, εκείνο που καταδικάζουμε στην τέχνη: “καθαρό μαρξισμό”, “μαρξισμό για τον μαρξισμό”...
σελίδα 134-135 συνεχίζει:
Συμπέρασμα: η ποίηση της ήττας είναι το φυσιολογικό συνακόλουθο μιας ανώμαλης δεκαπενταετίας και εκφράζει, σ’ ένα σημαντικό ποσοστό τη σημερινή ψυχολογία των οπαδών του προοδευτικού κινήματος.
Όμως θα μειώναμε την ίδια την αξία και την αποστολή της ποίησης, αν παραδεχόμαστε ότι η ποίηση της ήττας εκφράζει ολοκληρωμένα την εποχή της. Ποίηση, στην πιο κυριολεκτική σημασία της, στην πιο ουσιαστική της λειτουργία δεν είναι μια απλή αναφορά σε συναισθήματα και εμπειρίες, μια καταγραφή έστω και των πιο βαθειών ή ακραίων κααστάσεων - θάταν τότε απλώς ένα ψυχολογικό χρονικό σε ποιητική μορφή. Είναι κάτι περισσότερο: Είναι ο συσχετισμός κ η διαπλοκή όλων των συμβαινόντων ΣΥΝ εκείνο που πρόκειται να υπάρξει μες απ’ όλα αυτά. Και προς θεού μη νομίσει κανείς ότι η ποίηση μπορεί να δώσει λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα. Ο ρόλος της , από καταβολής κόσμου, είναι να βοηθάει στο να διερευνηθούν (όχι να εξηγηθούν) ψυχολογικά προβλήματα προερχόμενα απ’ το κοινωνικό (αντιφατικό) γίγνεσθαι. Η αληθινή ποίηση δεν είναι ανακάλυψη, μα αποκάλυψη.
αναφέρεται στον Ερνστ Φίσερ και την Αναγκαιότητα της Τέχνης του στα αποσπάσματα:
...Η ικανότητα να φανερώνει ουσιαστικά χαρακτηριστικά της εποχής του και ν’ αποκαλύπτει νέες πραγματικότητες, ήταν πάντα το μέτρο του μεγέθους ενός καλλιτέχνη... Σε μια παρακμάζουσα κοινωνία, η τέχνη, αν είναι φιλαλήθης, πρέπει ν’ αντικατοπτρίζει και την παρακμή. Και αν δε θέλει ν’ απιστήσει στην κοινωνική της λειτουγία, η τέχνη οφείλει να δείχνει τον κόσμο ως μεταβλητό. και να βοηθά στη μεταβολή του.
και προχωρεί...
Έτσι το λάθος που γινόταν με την παλιά προοδευτική ποίηση, που περιοριζόταν σ’ ένα τετελεσμένο άσπρο, επαναλαμβάνεται και με την ποίηση της ήττας που κινείται μέσα στα πλαίσια ενός αμετάβλητου και αναλλοίωτου μαύρου. Στατική έκφραση της ψυχολογίας του κινήματος τότε, στατική και σήμερα. Τι κρύβεται, και τότε και σήμερα, πίσω απ’ αυτήν την στεγανότητα; Απλώς κακώς αφομοιωμένος μαρξισμός, ταύτιση των προσωπικών μας πόθων με την κίνηση της ιστορίας, στη πρώτη περίπτωση συσχετισμός της θεωρίας με τον ανθρώπινο παράγοντα, στη δεύτερη, Οι ανώμαλες σχέσεις στο κίνημά μας, προερχόμενες από υπερβασίες της κορφής ταυτίστηκαν μέσα μας με τον ίδιο τον μαρξισμό, έτσι που αυτός ο τελευταίος έχασε (πάντα μέσα μας) τη σταθερότητα του πολικού αστέρα, που εσφαλμένα, ασφαλώς τούχαμε δώσει.
στη σελίδα 136 τελειώνει:
...στο βάθος κάθε ανθρώπινης προσπάθειας, απ’ την πρώτη ως την τελευταία μέρα της γης, υπάρχει η τάση, ή μάλλον η ανάγκη για μεταμόρφωση του κόσμου, με σκοπό την καλύτερη ανθρώπινη διαβίωση, κι η τέχνη, απ’ τις πιο ουσιαστικές λειτουργίες της ανθρώπινης συνείδησης, καταγωγική αιτία και αποστολή της έχει να μας μεταμορφώσει, με την πλατύτερη σημασία της λέξης: να μας ευαισθητοποιήσει, να μας προβληματίσει κλπ. με τελική έκβαση, το πέρασμα σ’ ένα ανώτερο επίπεδο ευαισθησίας και γνώσης. Όχι απλή αναπαράσταση της ζωής μ’ άλλα λόγια, μα σύνθετη διαμόρφωσή της. Τ’ απώτατα αποτελέσματα της λειτουργίας της αληθινής τέχνης είναι, κατά τη γνώμη μου, το ίδιο πάντοτε επαναστατικά, όπως μιας επίπονης επιστημονικής έρευνας, που απ’ τον αιώνα του ατμού μπορεί να μας εισαγάγει, στον αιώνα του ατόμου.
Στην ενότητα ΠΟΙΗΣΗ σελίδα 137-141, τίτλος: ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ: Δέκα ποιήματα.
Σ’ αυτήν την ενότητα δημοσιεύονται τα ποιήματα:
Αυτοβιογραφία
Έρωτας
Στιγμή
Ο άλλος
Ελιξήριον νεότητος
Τετέλεσται
Απόντες
Ποίηση
Ιστορία
Μια νέα αρχή