Επανέρχομαι με καινούργια στοιχεία...
Ψάχνω γι άλλα, βρίσκω άλλα και ξεχασμένα τόσες δεκαετίες (τέσσερις γεμάτες!) και τα άλλα που βρίσκω κι έχουν άμεση σχέση με την κουβέντα μας και μάλιστα από στόματος του ίδιου του ποιητή, είναι:
ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΕΧΝΗΣ. Σεπτέμβριος 1966. Έτος ΙΒ΄- Τόμος ΚΔ’ - Αριθμός τεύχους 141.
Στην ενότητα ΜΕΛΕΤΕΣ σελίδα 132-136, τίτλος: ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ: Η ποίηση της ήττας.
Όμως ούτε συνενοημένοι να είμασταν με τον κ. Λειβαδίτη. Λυπάμαι που δεν μπορώ να μεταφέρω την ανάλυσή του ολόκληρη εδώ. Ο ποιητής κάνει μιαν ανατομική προσέγγιση της ήττας του αριστερού κινήματος διεθνώς και στην χώρα μας με τις προεκτάσεις της εμφυλιακής σύρραξης, αλλά και τις μετεμφυλιακής καταστροφής που προσδιορίζει όμως πολύ πίσω απ’ το '46, στα γεγονότα του Λιβάνου και της Γκαζέρτας, μετά πάει στα Δεκεμβριανά που τα θεωρεί άστοχα όπως και την επιλογή της αποχής απ’ τις τότε εκλογές. Επικεντρώνεται στην ήττα σαν ηθική ήττα κι όχι στρατιωτική ή πολιτική. Και δεν βλέπει στην ήττα παρά ενδογενείς παράγοντες που την προκάλεσαν. Βλέπει αυτές τις συνθήκες μέσα στην ποιητική δυναμική και κάνει μια κριτική θεώρηση του αποτελέσματος στην ποίηση. Δεν χρειάζεται να μιλάμε εμείς εδώ γι’ αυτόν. Μιλάει ουσιαστικά ο ίδιος μ’ αυτό το κείμενό του. Επιτρέψτε μου να αντιγράψω όχι στο πολυτονικό, ως είναι, αλλά στο μονοτονικό, κάποια ενδεικτικά αποσπάσματα.
Λέει:
σελίδα 133.
...Η ανθρώπινη ευαισθησία έχει τα όριά της. Κι από ‘δω και πέρα,εκφεύγοντας απ’ την ιστορική - κοινωνική - περιοχή μπαίνουμε στα άδυτα της ψυχολογίας, πρόβλημα που φοβάμαι πως του δώσαμε πάντα ελάχιστη σημασία, ή αγνοώντας το ή προσπαθώντας να το μπαλώσουμε όπως-όπως-. Όμως αληθινός μαρξιστής δεν είναι αυτός που ξέρει μόνο να εξηγήσει την κίνηση της ιστορίας, μα εκείνος που ξέρει ή προσπαθεί ν’ αποσαφηνίσει και τα διαδραματιζόμενα στη συνείδηση - παράγωγα αυτής της κίνησης. Ο αληθινός μαρξιστής πιστεύει πως όλες οι γνώσεις γύρω απ’ τη φύση και την ιστορία δεν έχουν άλλο σκοπό παρά να εξυπηρετήσουν τον άνθρωπο - την υλική και πνευματική ζωή του. Αλλιώς κάνουμε κοινωνιολογία, εκείνο που καταδικάζουμε στην τέχνη: “καθαρό μαρξισμό”, “μαρξισμό για τον μαρξισμό”...
σελίδα 134-135 συνεχίζει:
Συμπέρασμα: η ποίηση της ήττας είναι το φυσιολογικό συνακόλουθο μιας ανώμαλης δεκαπενταετίας και εκφράζει, σ’ ένα σημαντικό ποσοστό τη σημερινή ψυχολογία των οπαδών του προοδευτικού κινήματος.
Όμως θα μειώναμε την ίδια την αξία και την αποστολή της ποίησης, αν παραδεχόμαστε ότι η ποίηση της ήττας εκφράζει ολοκληρωμένα την εποχή της. Ποίηση, στην πιο κυριολεκτική σημασία της, στην πιο ουσιαστική της λειτουργία δεν είναι μια απλή αναφορά σε συναισθήματα και εμπειρίες, μια καταγραφή έστω και των πιο βαθειών ή ακραίων κααστάσεων - θάταν τότε απλώς ένα ψυχολογικό χρονικό σε ποιητική μορφή. Είναι κάτι περισσότερο: Είναι ο συσχετισμός κ η διαπλοκή όλων των συμβαινόντων ΣΥΝ εκείνο που πρόκειται να υπάρξει μες απ’ όλα αυτά. Και προς θεού μη νομίσει κανείς ότι η ποίηση μπορεί να δώσει λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα. Ο ρόλος της , από καταβολής κόσμου, είναι να βοηθάει στο να διερευνηθούν (όχι να εξηγηθούν) ψυχολογικά προβλήματα προερχόμενα απ’ το κοινωνικό (αντιφατικό) γίγνεσθαι. Η αληθινή ποίηση δεν είναι ανακάλυψη, μα αποκάλυψη.
αναφέρεται στον Ερνστ Φίσερ και την Αναγκαιότητα της Τέχνης του στα αποσπάσματα:
...Η ικανότητα να φανερώνει ουσιαστικά χαρακτηριστικά της εποχής του και ν’ αποκαλύπτει νέες πραγματικότητες, ήταν πάντα το μέτρο του μεγέθους ενός καλλιτέχνη... Σε μια παρακμάζουσα κοινωνία, η τέχνη, αν είναι φιλαλήθης, πρέπει ν’ αντικατοπτρίζει και την παρακμή. Και αν δε θέλει ν’ απιστήσει στην κοινωνική της λειτουγία, η τέχνη οφείλει να δείχνει τον κόσμο ως μεταβλητό. και να βοηθά στη μεταβολή του.
και προχωρεί...
Έτσι το λάθος που γινόταν με την παλιά προοδευτική ποίηση, που περιοριζόταν σ’ ένα τετελεσμένο άσπρο, επαναλαμβάνεται και με την ποίηση της ήττας που κινείται μέσα στα πλαίσια ενός αμετάβλητου και αναλλοίωτου μαύρου. Στατική έκφραση της ψυχολογίας του κινήματος τότε, στατική και σήμερα. Τι κρύβεται, και τότε και σήμερα, πίσω απ’ αυτήν την στεγανότητα; Απλώς κακώς αφομοιωμένος μαρξισμός, ταύτιση των προσωπικών μας πόθων με την κίνηση της ιστορίας, στη πρώτη περίπτωση συσχετισμός της θεωρίας με τον ανθρώπινο παράγοντα, στη δεύτερη, Οι ανώμαλες σχέσεις στο κίνημά μας, προερχόμενες από υπερβασίες της κορφής ταυτίστηκαν μέσα μας με τον ίδιο τον μαρξισμό, έτσι που αυτός ο τελευταίος έχασε (πάντα μέσα μας) τη σταθερότητα του πολικού αστέρα, που εσφαλμένα, ασφαλώς τούχαμε δώσει.
στη σελίδα 136 τελειώνει:
...στο βάθος κάθε ανθρώπινης προσπάθειας, απ’ την πρώτη ως την τελευταία μέρα της γης, υπάρχει η τάση, ή μάλλον η ανάγκη για μεταμόρφωση του κόσμου, με σκοπό την καλύτερη ανθρώπινη διαβίωση, κι η τέχνη, απ’ τις πιο ουσιαστικές λειτουργίες της ανθρώπινης συνείδησης, καταγωγική αιτία και αποστολή της έχει να μας μεταμορφώσει, με την πλατύτερη σημασία της λέξης: να μας ευαισθητοποιήσει, να μας προβληματίσει κλπ. με τελική έκβαση, το πέρασμα σ’ ένα ανώτερο επίπεδο ευαισθησίας και γνώσης. Όχι απλή αναπαράσταση της ζωής μ’ άλλα λόγια, μα σύνθετη διαμόρφωσή της. Τ’ απώτατα αποτελέσματα της λειτουργίας της αληθινής τέχνης είναι, κατά τη γνώμη μου, το ίδιο πάντοτε επαναστατικά, όπως μιας επίπονης επιστημονικής έρευνας, που απ’ τον αιώνα του ατμού μπορεί να μας εισαγάγει, στον αιώνα του ατόμου.
Στην ενότητα ΠΟΙΗΣΗ σελίδα 137-141, τίτλος: ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ: Δέκα ποιήματα.
Σ’ αυτήν την ενότητα δημοσιεύονται τα ποιήματα:
Αυτοβιογραφία
Έρωτας
Στιγμή
Ο άλλος
Ελιξήριον νεότητος
Τετέλεσται
Απόντες
Ποίηση
Ιστορία
Μια νέα αρχή