Φίλιπ Κέντρεντ Ντικ (Philip Kindred Dick) : "Το Ηλεκτρικό Πρόβατο"

[Δίδυμος Λοίσθιος]

Πρωτότυπος Τίτλος: Do Androids Dream of Electric Sheep?
Τίτλος: Το Ηλεκτρικό Πρόβατο
Συγγραφέας: Φίλιπ Κέντρεντ Ντικ (Philip Kindred Dick)
Μεταφραστής: Δημήτρης Αρβανίτης
Εκδότης: Πάρα Πέντε
Έτος Έκδοσης: 2000
Πρώτη Έκδοση: 1968
Αριθμός Σελίδων: 208
ISBN: 978-00-0695-0875

• Αγορά από Ιανό

Είναι ελάχιστα τις περισσότερες φορές, μα και αδύναμα αυτά που τολμούμε να πούμε, μιλώντας για ιστορίες που εισάγουν ένα νέο κόσμο, τελείως διαφορετικό και αρκετές φορές δυσκολονόητο, όπως αυτό το μυθιστόρημα του Φίλιπ Ντικ. Επιβιώνοντας προφανώς στη σκιά της ταινίας του Ρίντλεϊ Σκοτ (ψηφισμένη καλύτερη ταινία επιστημονικής φαντασίας όλων των εποχών) το 1982, τη χρονιά του θανάτου του Ντικ, το βιβλίο αυτό μας δίνει μια διαφορετική αγωνία και έναν διαφορετικό πόθο των ηρώων, σε σχέση με αυτά που θέλησε να δείξει ο Σκοτ, που, μοιραία, διατήρησε μόνο μια επιφανειακή ομοιότητα με το πρωτότυπο. Δυστυχώς (ή ευτυχώς) είμαι κι εγώ από αυτούς που είδαν πρώτα την ταινία.

Για την υπόθεση του βιβλίου, αναφέρω τα εξής: Στο μακρινό μέλλον, ο Ρικ Ντέκαρντ, ένας ικανότατος αστυνομικός-κυνηγός επικηρυγμένων ρομπότ, ανακαλύπτει στην πορεία της προσωπικής του ζωής και της επαγγελματικής του καριέρας, ένα πλήθος παραδοξοτήτων και κακής λειτουργίας του συστήματος και των κοινωνικών δομών που απαρτίζουν την μελλοντική Γη, και ακροβατεί μεταξύ του καθήκοντος, απωθημένων για την εποχή του ανθρώπινων συναισθημάτων και της δικής του, προσωπικής αυτοπραγμάτωσης, φτάνοντας στα όρια μιας ουσιαστικής συνειδητοποίησης των αληθινών αξιών στη ζωή.

Η ουσιαστική συνειδητοποίηση μιας αληθινής αξίας, όπως, στην περίπτωση του ήρωα, το να έχει ένα αληθινό ζώο για κατοικίδιο και όχι ένα πρόβατο-ρομπότ, είναι ένα από τα κωμικοτραγικά διλήμματα που μας παρουσιάζει ο Ντικ, κι αυτό γιατί στην εποχή μας είμαστε στο μεταίχμιο της κρίσης των αξιών, με άγνωστα αποτελέσματα στο μέλλον. Είναι άραγε τόσο σημαντικό να απολαμβάνεις στη ζωή την αλήθεια που σου μεταδίδει κάτι έμβιο, ζωικό, ή είναι το ίδιο με κάτι ψεύτικο, ένα αντίγραφό του, ρομποτικό, που δεν μπορείς καν να αντιληφθείς την διαφορά κοιτώντας τα και τα δύο πλάι-πλάι; Πόσο μάλλον, όταν αυτό το ρομποτικό, είναι ένα ανδροειδές, ένας μηχανισμός από μέσα κι απ' έξω άκρως ολόιδιος με σένα, όπως κάθε άνθρωπος. Κι αν αυτό το ρομπότ είναι γυναίκα, και το ερωτευτείς;

Το μυθιστόρημα είναι μια μεγάλη περιπέτεια, μια παράξενη αγωνία σε ένα μυστηριακό κόσμο, όπου η θρησκεία είναι ένα ηλεκτρονικό τερματικό virtual reality με το οποίο μπορείς να λατρεύεις το Θεό όταν είσαι online, ένα κόσμο που ακόμα και οι πιο σταθερές αξίες καταρρέουν, οι σκοποί της κοινωνίας πάνε σιγά-σιγά περίπατο και η ώρα που έρχεται να μάθεις ποιος είσαι τελικά, είναι η μεγαλύτερη έκπληξη της ζωής σου!

Ο Φίλιπ Ντικ, ένας συγγραφέας-αντιεξουσιαστής, ζώντας σε ένα περιβάλλον που ο κόσμος δεν συμφωνούσε με τα δικά του πρότυπα και με την στυγνή πραγματικότητα να τον οδηγεί ακριβώς στην διέξοδο της επιστημονικής φαντασίας, δημιουργώντας έναν αστικό τρόμο μας δίνει ένα κορυφαίο βιβλίο, ψυχολογικό και παραψυχολογικό, δραματικό και αντι-δραματικό, τεχνητό και αληθινό ταυτόχρονα.

Περιττό να σας πω πόσο απόλαυσα ένα, κατά τη γνώμη μου, από τα καλύτερα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας! Και που πιστεύω, πως μόνο σ' αυτό το είδος δεν θα μπορούσες να το κατατάξεις, αφού είναι τόσο βαθιά ανθρωποκεντρικό.

 

[Φαροφύλακας]

Έκανες μια όμορφη παρουσίαση για ένα καταπληκτικό βιβλίο.

Εγώ έχω την φθηνιάρικη αγγλική έκδοση στην βιβλιοθήκη μου:

Σε αντίθεση με εσένα, θα τολμήσω να πω πως είναι από τις περιπτώσεις που μου αρέσει περισσότερο η ταινία από το βιβλίο, η οποία, μάλιστα, έχει και δύο εκδοχές: την παλιότερη όπου ακούμε εδώ κι εκεί την φωνή του Ντέκαρντ να αφηγείται και την νεότερη (director's cut) δίχως αυτήν. Και πάλι, κάπως αιρετικά, προτιμώ την παλιά εκδοχή. Κυρίως επειδή αυτή η ταινία έχει μια από τις αγαπημένες μου κινηματογραφικές σκηνές. Την σκηνή όπου ο Ντέκαρντ κρέμεται από το χέρι του ανδροειδούς, στο κενό! Και εκεί, σε εμένα, δρα πολύ εμφαντικά και συναισθηματικά η αφήγηση.

Η καταπληκτική αισθητική ενός κόσμου παρακμιακού κόσμου.

Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο του βιβλίου είναι η λεπτομερής παρουσίαση της μελλοντικής θρησκείας του Μερσερισμού όπου το επίτευγμα και πάλι, για μένα, είναι πως όταν αποκαλυφθεί πως ο "προφήτης" Μέρσερ είναι πλαστός, αυτό δεν κλέβει τίποτα από την αλήθεια της θρησκείας. Από όσο το θυμάμαι τουλάχιστον, μιας και πάνε πολλά χρόνια που το διάβασα.

ο Χάρισον Φορντ ως Ρικ Ντέκαρντ

 

[Αντέρωτας]

Εχω δει μονο την ταινια (Η αισθητική της ταυτίζεται άψογα με αυτό που αντιλαμβανόμαστε σαν κυβερνοπανκ), και δυστυχως χωρις υποτιτλους οποτε δεν καταλαβα ουτε τα μισα.

Απο οτι διαβασα ομως, μου φανηκε οτι επαιζε λιγο και με το θεμα της συνειδησης. Θετει το θεμα το αν εμεις οι κανονικοι ανθρωποι εχουμε μεσα μας μια "οντοτητα" που βλεπει τα παντα, κατι που ενα αντικείμενο, ένα άγαλμα, ένα ρομπότ, ένα αντίγραφο, ένα ζόμπι, θα στερούταν. Και αν τελικα δεν υπαρχει μεσα μας αυτη η νοητή "οντότητα", πώς εχουμε συνειδηση, και σε τί θα διαφέραμε απο ένα ρομπότ; δεν είμαστε κι εμείς ρομπότ;

 

[Δίδυμος Λοίσθιος]

Το μεγαλύτερο εύρημα του Φίλιπ Ντικ, κατά την γνώμη μου είναι ότι τα ανδροειδή δεν μπορούν να νιώσουν και να κατανοήσουν το αίσθημα συμπόνιας για τον συνάνθρωπο, που έχουν οι άνθρωποι. Αυτό το αίσθημα για τα ρομπότ είναι κάτι το υπερβατικό, ίσως και μια αδυναμία τους να γίνονται πιο πειστικά και πιο ανθρώπινα στη συμπεριφορά τους. Προφανώς και ο Ντικ θέλει να κλονίσει ακόμα και αυτό το συναίσθημα στην πλοκή του έργου του, που με κάνει να υποθέσω ότι θέτει το ερώτημα μήπως τελικά παύουμε να είμαστε άνθρωποι όταν δεν συμπονούμε τους άλλους; Πιστεύω, μάλιστα, πως αυτό το ερώτημα είναι και το premise του βιβλίου.

Την ταινία την θεωρώ απίστευτη, μ' αρέσει πάρα πολύ κι εμένα, Φαροφύλακα, αλλά είναι κάτι άλλο από το βιβλίο. Ομολογώ βέβαια, ότι αν είχα να διαλέξω ένα από τα δύο, θα διάλεγα το βιβλίο. Η ταινία πετυχαίνει μια καταπληκτική ατμόσφαιρα, μια νουάρ εκδοχή του μέλλοντος κόσμου, όπου η βροχή κυριαρχεί σε όλες σχεδόν τις εξωτερικές σκηνές και όλα διαδραματίζονται στο σκοτάδι λες και δεν υπάρχει πια μέρα.
Στο βιβλίο, όλοι οι ήρωες είναι ξεχωριστά ο καθένας τους, εκφραστές του δικού τους ατομισμού.

Την ίδια αίσθηση έχω κι εγώ με σένα, Φαροφύλακα, για τον μυστηριώδες Μέρσερ, που δεν εξηγείται πουθενά από πού ξεφυτρώνει. Εξαιρετικό στοιχείο για το βιβλίο η αποκάλυψη πως ούτε κι αν η θρησκεία είναι μια απάτη, μπορεί να στερήσει την εξουσία της. Επίσης, δεν ξέρω αν θυμάσαι στο τέλος περί αυτού του θέματος, ο Μέρσερ τελικά είναι κάτι ακόμα πιο μπερδεμένο, δηλαδή παραψυχολογικό ζήτημα...

Αντέρωτα, θα ήθελες να μας πεις περαιτέρω, γιατί είναι πολύ ενδιαφέρουσα άποψη, για το ότι το βιβλίο θέτει το θέμα αν εμείς οι κανονικοί άνθρωποι έχουμε μέσα μας μια "οντότητα" που βλέπει τα πάντα;

 

[Χημικός]

Ευχαριστώ, μπήκε αμέσως στην read list!

 

[Κόρτο Μαλτέζε]

Τόσο η ταινία όσο και το βιβλίο (που το διάβασα μέσα στο 2014) είναι έργα-σταθμοί, παρά το ότι η ταινία δεν είναι ιδιαίτερα πιστή στο βιβλίο.